آشنايي با آزمونهاي تيمز و پرلز

پیشینه وتاریخچه حضورایران درانجمن ( IEA ) :

کشورجمهوری اسلامی ایران به منظور ارزیابی وبهبود آموزشی خودازسال 1370 رسما همکاری خودرا بااین انجمن آغاز کرد وتاکنون درچهارمطالعه (( تیمز )) درفاصله سالهای1995و1999و2003و2007شرکت کرده است وقرار است که درمطالعه ی تیمز 2011 نیز شرکت نماید . ازآن جاکه مطالعه ی تیمز تصویر نسبتا جامع وواقعی از عملکرد نظامهای آموزشی کشورها را درقالب:          

- برنامه ی درسی  قصدشده 

 - برنامه ی درسی اجراشده

- برنامه ی درسی کسب شده در آموزش ریاضیات وعلوم پایه ی چهارم وهشتم رانشان  می دهد . فلذا بررسی تحلیل هریک از این مولفه ها می تواند سهم موثر درفرایند یاددهی- یادگیری دانش آموزان را درمراحل مختلف مشخص کرده وکشورها بتوانند صلاحیت ها وتواناییهای خودرا درابعاد مختلف مورد ارزیابی قرار دهند .

تیمز( TIMSS) چیست ؟

تیمز TIMSS ( مطالعه بین المللی روند آموزش ریاضیات وعلوم ) روندپیشرفت ریاضیات وعلوم را درپایه چهارم ابتدائی وسوم راهنمائی ارزیابی می کند .

تیمز یکی از پروژه های ( IEA ) است که با یک چرخه ی منظم چهارساله  اجرا می شود که ریاضیات وعلوم رادر سالهای 1995و1999و2003و2007 و2011 موردارزیابی قرارداده است.

تیمز همچنین برای تدارک چشم اندازها ی مقایسه ای درمورد روند پیشرفت درنظامهای آموزشی متفاوت شیوه های سازماندهی مدارس وفعالیتهای آموزشی یک آرایه غنی از اطلاعات پیشینه ای راجمع آوری می کند . تیمز به عنوان محوراصلی مطالعات منظم انجمن بین المللی ارزشیابی پیشرفت تحصیلی ( IEA )راتشکیل می دهد  اطلاعات درمورد شیوه های آموزشی استفاده شده برای اجرای برنامه ی درسی

ازطریق پرسش نامه هایی که توسط معلمان ومدیران دانش آموزان ارزیابی شده تکمیل می شود وتوسط انجمنIEAمسئولیت، هدایت ومدیریت این پروژه ( تیمز ) به مرکز  بین المللی ISC درکالج بوستون ( دانشکده علوم تربیتی آمریکا) محول گردیده است . تدوین آزمون تیمز 2007 بامشارکت کشورهای شرکت کننده صورت گرفته  است .

چارچوب ارزیابی ریاضیات وعلوم پایه ی چهارم ابتدائی ارزیابی علوم تیمز 2007 دردو حوزه  سازماندهی شده بود . حوزه نخست  محتوائی  است که حیطه ها یاموضوعات مهم مورد ارزیابی درعلوم رامشخص می کند که شامل زیست شناسی – فیزیک وزمین شناسی است . حوزه ی دوم ( شناختی ) است که حیطه ها یا فرایندهای تفکر موردارزیابی راتعیین می کند وشامل دانستن وبه کاربردن واستدلال می باشد  تیمز 2007 دارای آزمونی گسترده وموثر برای تائید چهارچوب ارزیابی آموزش علوم است . این آزمون شامل 174 سوال با امتیاز 194 امتیاز است . تقریبا نیمی از سوالات پاسخ ساز ونیمی دیگر بازهستند . ارزیابی ریاضیات تیمز نیز همچون علوم تیمز پیرامون دوحوزه سازماندهی می شود . حوزه نخست محتوائی  است که حیطه ها یا موضوعات مهم مورد ارزیابی درریاضیات را مشخص می کند . 

   سه حیطه محتوائی شامل اعداد – اشکال هندسی  - اندازه گیری ونمایش داده ها  ( حدودا نیمی از آزمون بر بعد اعداد شامل جبر مقدماتی تاکید دارد ) است .ارزیابی آموزش ریاضیات پایه چهارم شامل179سوال با192امتیازمی باشد. حوزه دوم ( شناختی ) است که حیطه ها یافرایندها ی تفکر موردارزیابی رامشخص می کند وشامل دانستن وبه کار بردن واستدلال می باشد.

                               آشنایی با آزمون پرلز

ضرورت توجه به مهارتهای خواندن :

انسان امروز ، برای تعامل با سایر انسانها در جامعه بزرگ بشری و نیز با جهان آفرینش ، نیازمند دانش ها و مهارتهای گوناگونی است. امروزه حدی از دانش و مهارت را در همه حوزه های علمی و معرفتی برای عموم مردم لازم می دانند.

این حد را سواد و محرومیت از آن را بی سوادی می نامند مانند سواد خواندن و نوشتن ، سواد قرآنی ، سواد ریاضی و سواد علمی و ....

مهارت در خواندن یکی از مهم ترین نیازهای یادگیری دانش آموزان در زندگی امروزی است ، توانایی درک مطلب ، تفسیر و استنتاج از متون درسی و غیر درسی ، دانش آموزان را با افکار و اطلاعات جدیدی آشنا می سازد تا راه ( بهتر اندیشیدن ) و ( بهتر زیستن ) را بیاموزد زبان اساسی ترین رسانه ای است که از طریق آن ، اغلب یادگیری های اجتماعی و تحصیلی در مدرسه تحقق می یابد. از این رو مشکلات مربوط به خواندن و یادگیری زبان می تواند زمینه ساز مشکلات جانبی در سایر یادگیری ها باشد.در حقیقت ، یادگیری مهارت خواندن ، کلید یادگیری همه ی یادگیری هاست زیرا اغلب یادگیری های درسی از آن طریق صورت می گیرد. برای یادگیری دروس دیگر نظیر ریاضی ، تاریخ و جغرافیا باید درک مطلب و توانایی خواندن مسلط بود .

پرلز چیست ؟

مطالعه ی بین المللی پیشرفت سواد خواندن پرلز ( PIRLS ) یک مطالعه ی تطبیقی در زمینه سواد خواندن و بررسی عوامل گوناگونی را که با یادگیری سواد خواندن در دانش آموزان مرتبط است تحت نظر انجمن بین المللی ارزیابی پیشرفت تحصیلی ( IE A ) انجام می شود .

این مطالعه به فاصله هر پنج سال یک بار در سالهای 2001 ، 2006 و 2011 میزان سواد خواندن را در دانش آموزان پایه ی بالاتر که بیشترین تعداد 9 ساله ها را در میان خود دارند مورد ارزیابی قرار می دهد . این سن در اکثر کشور ها پایه ی چهارم است . انتخاب جمعیت فوق به این علت است که این مرحله گذرا مهمی از نظر رشد کودکان در مهارت خواندن تلقی می شود. در اکثر کشورها انتظار می رود که کودکان تا پایان پایه چهارم ابتدایی ، چگونگی خواندن را یاد گرفته باشد.

هدف سیاسی I E A  ارتقای سطح یادگیری در درون نظامهای آموزشی جهان و بهبود سیاست ها و برنامه ریزیهای آموزشی مربوط به فرایند تدریس و یادگیری در آن باشد.

پرلز سواد خواندن را به شرح زیر تعریف می کند :

( توانایی درک و استفاده از فرم های نوشتاری زبان که جامعه آن را در خواست می کند و یا فرد آن را ارزش گذاری می نماید نو آموزان با این توانایی می توانند معنای متون متفاوت را در یابند. آنها برای یادگیری و شرکت در جامعه ی با سوادان یا برای سرگرمی و لذت می خوانند ) ( کمبل ، 2011 )

ابعاد سواد خواندن :

- اهداف خواندن

- فرایند درک مطلب

- رفتار خواندن و نگرش به خواندن

ماهیت آزمون پرلز :

همانطور که در چارچوب پرلز 2001 توصیف شده است اهداف خواندن ( خواندن برای تجربه ی ادبی – خواندن جهت کسب و به کارگیری اطلاعات ) و فرایندهای درک مطلب ( تمرکز به اطلاعات صریحاً بیان شده و بازیابی آنها ، دستیابی به استنباط های روشن – تفسیر و تکمیل ایده ها و اطلاعات – بررسی و ارزیابی محتوا زبان و عناصر مربوط به متن ) پایه و اساس طرح پرلز در ارزیابی کتبی توانایی دانش آموزان محسوب شده و عادتهای خواندن ( جنبه رفتارها و نگرشهای خواندن ) و محیط یادگیری با استفاده از پرسش نامه های پیشینه ای چهارگانه ی معلم ، دانش آموزان ، اولیاء و مدرسه سنجیده می شود . در بخش آزمون سواد خواندن ، بیش از نیمی از پرسش ها به صورت پاسخ های تشریحی ( پرسش های پاسخ ساز ) و بقیه از نوع چند گزینه ای و پاسخ کوتاه می باشد. معمولا هر یک از اهداف خواندن با نوع مشخصی از متون در ارتباط است. به عنوان مثال خواندن برای تجربه ی ادبی اغلب از طریق داستان به دست می آید در حالیکه معمولا خواندن در جهت کسب و به کارگیری اطلاعات با مقالات اطلاع رسانی و متون آموزشی میسر می گردد .

خواندن بیشتر کودکان در سنین اولیه بر انواع متون ادبی و روایی متمرکز است. در پرلز 2001 ، متون ادبی ، داستان یا حکایتی در قالب داستان کوتاه بود. متون اطلاعاتی در پرلز شامل موارد اطلاعاتی کوتاهی همراه با متن ، نقشه ،  تفسیر ، نمودار و عکس بود که بر اساس موضوع یا تسلسل زمانی دسته بندی شده بود. در هر یک ار متن های ادبی و اطلاعاتی سوالها طوری طراحی شده بودند که چهار فرایند اصل درک مطلب در خواندن را اندازه گیری می کردند .

چکیده نتایج پرلز 2006

نگاهی به مهمترین نتایج ملی پرلز 2006 در مقایسه با پرلز 2001

جایگاه ایران در پرلز 2001 از میان 35 کشور شرکت کننده در رتبه 32 و در پرلز 2006 از میان 45 نظام آموزشی جهان در رتبه 40 قرار گرفته است. این در حالی است که رتبه کشور ایران نسبت به پرلز 2001 نه تنها کاهش نیافته است بلکه اندکی پیشرفت را نشان می دهد .

متوسط عملکرد دانش آموزان ایران در پرلز 2001 از 214 به 241 در پرلز 2006 ارتقاء یافته است. ( میانگین جهانی در هر دو مطالعه پرلز 500 است. )

عملکرد دانش آموزان در پرلز 2006 در متون اطلاعاتی با میانگین 420 و در متون ادبی با میانگین 426 تفاوت 6 نمره ای را نشان می دهد . هر چند عملکرد کلیه دانش آموزان در متون ادبی در پرلز 2001 و پرلز 2006 نسبت به متون اطلاعاتی پایین تر است اما پیشرفت نسبی دانش آموزان را در متون اطلاعاتی در مقایسه با متون ادبی 2006 نشان می دهد .

تفاوت عملکرد دختران نسبت به پسران در هر دو مطالعه پرلز 2001 و 2006 ناظر بر برتری عملکرد دختران به پسران در همه کشور های شرکت کننده است . در کشور ایران عملکرد دختران نسبت به پسران در پرلز 2001 با اختلاف 27 نمره ( دختران با میانگین 427 و پسران با میانگین 399 ) و در پرلز 2006 با اختلاف 15 نمره ( دختران با میانگین 429 و پسران با میانگین 414 ) نشان دهنده برتری عملکرد دختران در هر دو مطالعه است .

ایران از سال ۱۳۷۰ شمسی برابر با ۱۹۹۱ میلادی به طور رسمی همکاری‌ خود را با این انجمن آغاز کرد و تاکنون در ۶ مطالعه تیمز در فاصله سال‌های ۱۹۹۵، ۱۹۹۹، ۲۰۰۳، ۲۰۰۷ و ۲۰۱۱ و همچنین تیمز پیشرفته ۲۰۰۸ و نیز در مطالعه پرلز (مطالعه بین‌المللی پیشرفت سواد خواندن) در فاصله سال‌های ۲۰۰۱، ۲۰۰۶، ۲۰۱۱ شرکت کرده است.

تیمز هر چهار سال یک بار و پرلز در فاصله هر ۵ سال یکبار برای سنجش عملکرد کشور‌ها در آموزش علوم و ریاضیات و سواد خواندن تکرار می‌شود تا روند تغییرات آموزشی و میزان کاهش و افزایش عملکرد دانش‌آموزان کشورهای شرکت‌کننده در طی این سال‌ها مشخص شود.

 ایران در مقایسه با کشورهای شرکت کننده در آزمون تیمز پایین‌تر از میانگین متوسط جهانی بوده است اما با این حال، رتبه و نمره ایران در مقایسه با آمار سال‌های گذشته خود در دروس علوم و سواد خواندن با پیشرفت همراه بوده، اما در درس ریاضی پسرفت داشته‌است.

به طوری که با نگاهی اجمالی به روند عملکرد دانش آموزان ایران در تیمز ۲۰۱۱ و مقایسه آن با دوره‌های قبلی تیمز (۱۹۹۵، ۱۹۹۹، ۲۰۰۳، ۲۰۰۷) و نیز پرلز ۲۰۱۱ در مقایسه با پرلز ۲۰۰۱ و ۲۰۰۶ مشاهده می‌شودکه عملکرد ایران در مطالعه تیمز به ترتیب در درس علوم چهارم ابتدایی ۷۳ نمره، ریاضیات پایه چهارم ۴۴ نمره، علوم پایه سوم راهنمایی ۱۲ نمره و در مطالعه پرلز در درس سواد خواندن ۴۴ نمره پیشرفت داشته است.

جایگاه ایران در تیمز و پرلز ۲۰۱۱

*ایران در آزمون تیمز ۲۰۱۱ در علوم پایه چهارم، در رتبه ۴۵۳ و پایین‌تر از حد متوسط جهانی قرار دارد. کره در رده نخست رتبه ۵۷۸ را به خود اختصاص داده است.

*ایران در ریاضیات پایه چهارم در رتبه ۴۳۱ و پایین‌تر از حد متوسط جهانی قرار دارد و سنگاپور در جایگاه اول رتبه ۶۰۶ را به خود اختصاص داده است.

*ایران در آزمون پرلز در سواد خواندن در سال ۲۰۱۱ در رتبه ۴۵۷ قرار دارد و هنگ کنگ نیز با رتبه ۵۷۱ در جایگاه نخست امتیازات تکیه کرده است.

*ایران در آزمون تیمز و در درس علوم پایه هشتم در رتبه ۴۷۴ و پایین‌تر از متوسط جهانی است و سنگاپور با رتبه ۵۹۰ در رده اول قرار دارد.

*ایران در ریاضیات پایه هشتم در رتبه ۴۱۵ و باز هم پایین‌تر از حد متوسط جهانی است و کره با رتبه ۶۱۳ در جایگاه نخست قرار دارد.

نتایج حاصل از این آزمون برای برخی از کشور‌ها به قدری اهمیت دارد که حتی ممکن است؛ به عزل وزیر آموزش و پرورش نیز بیانجامد؛ به طوری که در تیمز ۹۵ وزیر آموزش و پرورش کشور نروژ به علت کسب رتبه پایین در این آزمون‌ها مورد سوال قرار گرفت.

همچنین آمار‌ها حاکی از آن است که ۵ کشور بر‌تر در آزمون‌های تیمز و پرلز در سال‌های اخیر مربوط به کشورهای شرق دور از جمله ِژاپن، کره، چین تایپه و هنگ کنگ بوده است.

چرایی رتبه ضعیف ایران در آزمون‌های بین المللی تیمز و پرلز

به منظور تحلیل چرایی رتبه ضعیف ایران در آزمون‌های بین المللی دانش‌آموزی تیمز و پرلز با عبدالعظیم کریمی مدیر ملی مطالعات بین المللی تیمز و پرلز ایران گفت‌و‌گو شده است

وی در توضیح این دو آزمون گفت: ما از سال ۱۹۹۵ میلادی در تیمزTIMSS و از سال ۲۰۰۱ در پرلز PIRLSشرکت کرده‌ایم. آزمون تیمز روند آموزش ریاضی و علوم در دو پایه چهارم و هشتم را می‌سنجد و آزمون پرلز، پیشرفت سواد خواندن) ادبی و معلوماتی (دانش آموزان را در پایه چهارم ارزیابی می‌کند.

وی با اشاره به اینکه در این دو مطالعه حدود ۶۰ کشور دنیا شرکت کرده‌اند، گفت: بررسی روند عملکرد دانش‌آموزان ایران در تیمز و پرلز ۲۰۱۱ و مقایسهٔ آن با دوره‌های قبلی نشان می‌دهد که عملکرد دانش‌آموزان ایران در تیمز به ترتیب در درس علوم پایه چهارم (۷۳ نمره)، ریاضیات پایه چهارم (۴۴ نمره) علوم پایه سوم راهنمایی (۱۲ نمره) و در پرلز۲۰۱۱ در درس سواد خواندن (۴۴ نمره) پیشرفت داشته است. اما روند ریاضیات دانش آموزان ایران بویژه در دوره راهنمایی از وضع خوبی برخوردار نیست.

 پیشرفت داشته ایم اما در مقایسه با خودمان!

مدیر ملی مرکز مطالعات بین المللی تیمز و پرلز وزارت آموزش و پرورش ادامه داد: ما به لحاظ روند پیشرفت در مقایسه با گذشته خودمان پیشرفت خوبی داشته‌ایم. اما در کل عملکرد دانش آموزان ایران در هرسه درس (علوم و ریاضیات و سواد خواندن) نسبت به میانگین یا متوسط عملکرد کشورهای شرکت کننده همواره پایین‌تر از میانگین بین المللی بوده‌ایم.

تیمز و پرلز 400 متغیر را بررسی می کند؛ از خانه و مدرسه تا جامعه و نظام

وی در ادامه خاطرنشان کرد: این مطالعه صرفا یک آزمون تحصیلی نیست بلکه کل سیستم آموزشی را در ابعاد مختلف (برنامه‌های درسی سیاستگذاری، روش‌ها، اهداف و حتی بافت اجتماع، نوع ساختار خانواده) می‌سنجد که در مجموع بیش از ۴۰۰ عامل یا متغیر مرتبط با پیشرفت تحصیلی را از خانه و مدرسه تا جامعه و نظام آموزشی را بررسی می‌کند.

کریمی اضافه کرد: به طور مثال در کنار این آزمون‌ها پرسش‌نامه‌های پییشینه کاوی (شامل پرسشنامه‌های معلم، دانش آموز، والدین و مدرسه) نیز وجود دارد که به طور مثال از آن‌ها سوال می‌شود، آیا دانش آموزان از شبکه‌های اجتماعی و اینترنت برخوردارند و آیا مثلا میز مطالعه و تحریر دارند، آیا پدر و مادر او شاغل هستند؛ مدرسه به لحاط فضای آموزشی و به لحاظ نگرش‌ها چگونه است؟ بنابراین یک مطالعه همه جانبه برای بررسی عوامل بیرونی و درونی نظام آموزشی کشور است.

وی افزود: هرکدام از این آزمون‌ها در دو مرحله زمانی اجرا می‌شود؛ یک مرحله مقدماتی است که پس از اجرا، درجه دشواری و شاخص‌های روانسجنی سوالات سنجیده می‌شود، تا بعد از پالایش در مرحله اصلی و نهایی شدن به اجرا درآید.

مرحله اصلی پرلز ۲۰۱۶ در اردیبهشت ۹۵ اجرا می‌شود

وی با اشاره به اینکه مرحله مقدماتی پرلز۲۰۱۶ در اسفند ۹۳ برگزار شد، اظهار داشت:  مرحله اصلی تیمز ۲۰۱۵ در فاصله اواخر فرودین ماه تا اواسط اردیبهشت ماه سال جاری برگزار و مرحله اصلی پرل ز۲۰۱۶ در اردیبهشت ۹۵ اجرا می‌شود.

 کریمی عنوان کرد: انجمن بین المللی ارزشیابی پیشرفت تحصیلی که دبیرخانه اجرایی آن در آمستردام هلند و مرکز علمی آن در بوستون کالج آمریکا و مرکز داده‌پردازی آن در هامبورگ آلمان قرار دارد، این مطالعات را هدایت و پشتیبانی می‌کنند. در ضمن امسال برای تیمز، یک تیمز سطح پایین تری به نام تیمز نومرسی یا «سواد پایه» و یک پرلز ساده‌تر به عنوان پرلز لیترسی یا «سواد ادبی» ساده‌تر تهیه کرد ه‌اند که مخصوص کشورهایی است که عملکردشان ضعیف‌تر بوده است و این آزمون می‌تواند راهنمایی برای تشخیص مشکلات آموزشی آن‌ها باشد.

تحلیل نتایج آزمون تیمز و پرلز

وی درباره تحلیل نتایج این آزمون و چرایی پایین بودن رتبه ایران در میان سایر کشور‌ها، گفت: بعد از انجام آزمون ما به انجام پژوهش‌های تشخیصی و تحلیل ثانوی داده‌های بدست آمده می‌پردازیم تا ببینیم مشکل کجاست و چه کشورهایی موفق بودند و چه عواملی در موفقیت آن‌ها تاثیر داشته است. به طور مثال چرا کشورهای شرق دور مثل کره، سنگاپور،، ژاپن، هنگ کنگ و تایوان همواره رتبه‌های نخست جدول را تصاحب می‌کنند (بویژه درتیمز) بعد از این پنج کشور با فاصله زیادی کشوهای غربی از (جمله آمریکا و کشورهای اروپایی) قرار دارند. سوال این است که کدام عامل آموزشی، فرهنگی و حتی نژادی در این پیشرفت موثر است؟ چگونه می‌توان از تجربیات موفق کشور‌ها به شرط رعایت شرایط فرهنگی و اجتماعی و بومی و ملی بهره برداری کرد؟

دانش آموزان ما در تحلیل و استنباط مشکل دارند

مدیر ملی مرکز مطالعات تیمز و پرلز وزارت آموزش و پرورش اضافه کرد: در بعد عوامل روان‌شناختی و فردی تحقیقات ما نشان داده، دانش آموزانی که اعتماد به نفس بالایی دارند پیشرفت تحصیلی آن‌ها بالا‌تر ست. اما متاسفانه دانش آموزان ما اعتماد به نفس لازم را در پاسخگویی به سوالاتی که با استنباط و تحلیل و تلفیق همراه است، ندارند و بیشتر به مطالب حفظی و اطلاعات حاصل از متن تکیه می‌کنند و نمی‌توانند فرا‌تر از متن نظرات و ایده‌های خود را مطرح کنند لذا از خودشان خلاقیت و ابتکار ندارند و بیشتر براساس معلومات و محفوظات از پیش آموخته جواب می‌دهند.

وی ادامه داد: عامل موثر بعدی در نتایج این آزمون، که ریشه جامعه‌شناختی نیز دارد، نگرش مثبت در دانش آموزان است که منجر به پیشرفت درسی آن‌ها می‌شود. بچه‌هایی که نسبت به ریاضی و علوم نگرش مثبت دارند، پیشرفت آن‌ها بالا‌تر است. (به استثنای برخی کشور‌ها از جمله ژاپن که این ارتباط به طرز شگفت آوری معکوس است!

تاثیر "رضایتمندی شغلی معلمان و جو مدرسه" در پیشرفت تحصیلی

کریمی بیان کرد: عامل بعدی، رضایتمندی شغلی معلمان و احساس ارزنده بودن آن‌ها در کارخود می‌باشد. یعنی معلمانی که به شغل خود افتخار می‌کند (نه اینکه به ناچار معلم شده باشند)، نقش مهمی در موفقیت نظام آموزشی دارند. کشورهایی که معلمانشان احساس ارزنده بودن و افتحار درونی دارند، پیشرفت تحصیلی دانش آموزان آن‌ها بالا‌تر است (مثل سنگاپور و کره جنوبی).

 مدیر ملی مرکز مطالعات تیمز و پرلز وزارت آموزش و پرورش در پایان گفت: عامل دیگر، موضوع جو مدرسه و فضای عاطفی است یعنی در مدارسی که جو گرم و مناسبات انسانی و صمیمانه و امن دارند و پیوند بین کادر مدرسه و دانش آموزان دوستانه و منسجم است، دانش آموزان از انگیزه، تعامل و هم افزایی بیشتری بر خوردار هستند اما در مقابل در مدارسی که جو خشک و مناسبات اداری اداری حاکم است، پیشرفت دانش آموزان در سطح پایین تری قرار دارد.